Inzending: Marcel de Roos

ONNAVOLGBAAR, WEL VERSTAAN

In deze blogpost lees je hoe Marcel de Roos betoverd raakt door de muziek van Nick Drake. Marcel heeft een gedicht geschreven aan Nick Drake, genaamd BALSEM. Stedelijk Museum Breda verzamelt reacties van fans, schrijvers, kunstenaars en muzikanten op het werk van Nick Drake. De inzendingen van deze open call worden gepubliceerd op dit blog dat ook te zien is in de tentoonstelling You Know I Am Not There van Danielle Lemaire. .  

"Ik kende de muziek van Nick Drake lange tijd slechts via één liedje. Op een verzamelelpee van het Island-label (what’s in a name?) uit 1969 stond 'Time has told me'. Mooi ingetogen en charmant, maar verder niet heel opvallend. In 1995, vele jaren en favoriete artiesten later, leende ik bij de bibliotheek het door Joe Boyd samengestelde 'Way to blue, an introduction to Nick Drake'. Puur uit nieuwsgierigheid. Zou het veel meer dan die ene song zijn? Wat een openbaring was dat! Zoveel elegantie, zulke mooie liedjes, zo sfeervol! En zo liefdevol warm en direct opgenomen volgens zulke bijzondere arrangementen. Toen moest ik zijn verhaal nog ontdekken, maar de weg lag gelijk open om de rest van zijn werk te gaan verkennen en van alles over hem te lezen. De schaduwkant van zijn korte leven heeft zijn werk achteraf natuurlijk extra lading gegeven, maar de kern van zijn kunst en de aantrekkingskracht daarvan heeft voor mij altijd bestaan uit die prachtige dromerige composities vol lucht, fluisterzang, melancholie en onnavolgbaar gitaarspel. Al snel maakte ik toen mijn all time playlist met het mooiste van de drie lp's en het huiveringwekkende Black eyed dog als uitsmijter. Hoewel ik de albums nog steeds af en toe integraal beluister (evenals de later uitgebrachte overige opnamen), blijft het beluisteren van deze playlist mijn ultieme Nick Drake belevenis. Die zit natuurlijk van binnen maar klinkt nog altijd minstens twee keer per week ook hardop.

Hoe intiem en huiselijk zijn muziek ook veelal is, nu die blijft klinken in omgevingen en tijden die Nick zelf nooit heeft gekend, blijkt ze nooit out of place of out of time. Het is altijd fris en verveelt nooit. Over zijn genie, zijn rusteloosheid, zijn gevoel van eenzaamheid, zijn drama ... het is en wordt allemaal steeds opnieuw en, wie weet, steeds beter verteld. Wat onveranderd blijft, is die tijdloze muziek. Waar de eerste muziek van andere helden - ik zeg Peter Hammill, ik zeg Kate Bush - nu als 'oud' werk een plaats heeft in een lang ontwikkeld oeuvre, blijft die van Nick eeuwig jeugdig (maar niet onrijp) en vrij van vergelijking. Dit was en is zijn muziek, voorgoed geconserveerd als jong en compleet.

Wie is Nick eigenlijk voor ons? Hebben wij als luisteraar te doen met een getormenteerde jongeman die toevallig aardig kon zingen, met een veelzijdige muzikant die nog zoveel meer had kunnen doen of met onszelf, weemoedig om minder groot talent of om door anderen miskend of - ergst van al - door onszelf verwaarloosd vermogen? Hadden we eigenlijk niet zelf wel Nick Drake willen zijn? Fame is but a fruit tree so very unsound, ja, maar wat had je beter kunnen hebben?

Het levensverhaal van Nick en de daaromheen ontstane mythe roept bij vele ‘ingewijden’ haast vanzelf tederheid en een onmachtig 'kom maar hier'- gevoel op. Ik heb dat ook. Daarbij plaats ik graag een observatie. Nick zong, in mijn beleving, niet typisch emotioneel. Waar sommige andere ‘diep gaande’ artiesten in hun zang soms de uitersten van verdriet of geluk opzoeken, bleef de zang bij Nick altijd gecontroleerd of misschien wel afstandelijk (Fly, wellicht Nothern Sky en het doodsangstige, zij het toch nog beschaafd jankende, Black eyed dog niet meegerekend). En dat terwijl zijn teksten niet bepaald neutraal waren en er met toch aardig wat ik-liedjes zeker meer mogelijkheden hiervoor waren. Ik ben benieuwd hoe dit het best te duiden valt (was het verfijning, keuze, geremdheid of …?) en of Danielle Lemaire in haar onderzoek ook daartoe een poging heeft gedaan.

Eén aspect van Nick’s muziek wil ik nog benoemen. Bij elke keer beluisteren lijkt hij weer recht voor je te zitten. Met één druk op een knop halen we hem zomaar in ons huis en steeds opnieuw in ons hart. Over onder meer dat gevoel van aanwezigheid en de vertrouwdheid daarvan schreef ik bijgaand gedicht voor hem, dat ook is opgenomen in mijn dichtbundel 'De tijd van ons leven' (Tresoor, 2018).

“You know I am not there”? Ja en nee."

BALSEM

(VOOR NICK DRAKE)

Een toets, een vinger …
één beweging en je bent weer hier.
Jij schaduwprins op werkbezoek,
je fluistertonen van satijn zo nevelvast,
zo ongevoelig voor verval.

Krullen uit je liedboek orchideeën,
in je handschrift woelt vergeet-me-niet.
Jij breekbaar? Juist onmythisch sterk.
Jij koningskind.

De blonde droom die toen verging
is voor de wereld niet uit beeld geweest.
Je bent er meer dan ooit. 

Zo hier nu dat ik om zou kijken
en je thee met melk zou schenken.
Versgebakken scones met room
erbij toch? Toe maar. Neem gerust.
Geen zwarte hond die ons wat maakt.

In deze kamer ben je kind aan huis.
Gemakkelijk op je houten stoel.
Je vaste hand trilt alles los
en zet mijn zinnen open.
Ben ik weg, speel jij nog door.
Onnavolgbaar. Wel verstaan.

Marcel de Roos, 2004
www.marcelderoos.nl 

Credits hoofdafbeelding:
Beeld en installatie: Anneke Mensink i.s.m. Dinie de Kreek.
Foto: Marcel de Roos